[....]
Devrimci işçilerin partisi, küçük burjuva demokratlarla şu şekilde ilişki kurar: parti, alaşağı etmeyi amaçladığı partiye karşı küçük burjuva demokratlarla işbirliği içerisine girer, ama bu küçük burjuva demokratlar, kendi konumlarını güvence altına almak istedikleri her noktada da onlara karşı çıkar.
Tüm toplumu devrimci proleterlerin çıkarları doğrultusunda dönüştürme niyetinde olmayan demokrat küçük burjuvazinin yegâne arzusu, toplumsal koşullarda, mevcut toplumu kendileri için katlanılır ve rahat kılacak değişikliği yapmaktır. Bu nedenle küçük burjuva demokratlar, her şeyin ötesinde, hükümet harcamalarının, vergi yükünün büyük kısmının büyük toprak sahiplerinin ve burjuvazinin omuzlarına yıkılıp, bürokrasinin kısıtlanması üzerinden azaltılmasını talep ederler. Onlar, devamında, kamuya ait kredi kuruluşlarının oluşturulması ve tefecilik karşıtı kanunların çıkartılması ile büyük sermayenin küçük sermayeye uyguladığı baskıyı kaldırmak, böylece kendilerinin ve köylülerin kapitalistler yerine devletten kendileri lehine olan şartlarda para alabilmelerini sağlayacak koşulları sağlamak, aynı zamanda feodalizmin tümüyle ortadan kaldırılması ile burjuva mülkiyet ilişkilerini tesis etmek isterler. Tüm bu amaçlara ulaşma noktasında küçük burjuva demokratlar, demokratik bir yönetim biçimine ihtiyaç duyarlar. İster meşrutiyet isterse cumhuriyet biçimi alsın, bu yönetimin onlara ve müttefikleri köylülere çoğunluğu sağlayacağını düşünürler. Onlar, aynı zamanda bugün bürokratların elinde olan bir dizi politik makam ve belediye mülkü üzerinde doğrudan kontrol sağlama noktasında demokratik bir sistem üzerine kurulu bir yerel yönetime ihtiyaç duyarlar.
Sermayenin hâkimiyeti ve hızla gerçekleşen sermaye birikimi, küçük burjuva demokratlar için ileride karşı çıkılacak hususlardır. Sermayenin hâkimiyetine ve sermaye birikimine karşı, kısmen miras hakkı dâhilinde getirilecek kısıtlamalar, kısmen de devlete olabildiğince çok sayıda kadro vermek suretiyle mücadele edilecektir.
Küçük burjuva demokratlar, işçilerle ilgili net bir karara sahiptirler: İşçiler, eskisi gibi ücretli emekçiler olarak kalmalıdırlar. Buna karşılık, demokrat küçük burjuvazi, ücretlerin iyileştirilmesini ve işçilerin güvenliğinin artırılmasını ister, bu hedeflere sosyal yardım temelli tedbirlerle ve devletteki istihdam alanının genişletilmesiyle ulaşmayı umar. Hâsılı, küçük burjuva demokratlar, şu veya bu şekilde belirli bir kılıfa büründürülmüş sadakalarla işçilere rüşvet vermeyi, böylelikle onların devrimci gücünü mevcut durumlarını geçici süre katlanılır kılmak suretiyle kırmayı umut ederler.
Küçük burjuva demokratların burada özetlediğimiz talepleri, bu kesimin tüm bileşenlerince ifade edilmemektedir. Kendi bütünlüğü içerisinde bu talepler, esasen ilgili kesimi takip eden oldukça küçük bir grubun açıktan dile getirdikleri hedeflerdir. Küçük burjuvazinin belirli fraksiyonları veya belirli bireyler ilerleme kaydettikçe, bu taleplerin daha fazlasını açıktan benimseyecek, yukarıda belirttiğimiz programı kabul eden bir avuç insan, devrimden talep edilecek en uç şeyleri talep ettiklerine inanacaktır. Ne var ki bu talepler, proletaryanın partisini hiçbir şekilde tatmin edemez.
Demokrat küçük burjuvazi, devrimi en kısa sürede sonuca erdirmek ve bahsini ettiğimiz amaçların önemli bir kısmına ulaşmak ister, lâkin bizim sahip olduğumuz ve bizim çıkarımıza olan hedef, az çok tüm mülk sahibi sınıflar iktidardan uzaklaştırılıp proletarya devlet iktidarını ele geçirene, proleterlerin birliği, sadece tek bir ülkede değil, dünyanın tüm önde gelen ülkelerinde yeterince mevzi elde edene, neticede bu ülkelerdeki proleterler arasındaki rekabet son bulup, en azından en önemli üretim güçleri işçilerin eline geçene dek devrimi sürekli kılmaktır.
Bizim tek derdimiz, özel mülkiyet düzeninde ufak tefek değişiklikler yapmak, bu düzeni biraz tadil etmek değil, onu ortadan kaldırmaktır, sınıfsal çatışmaların üzerini örtmek değil, sınıfları ortadan kaldırmaktır, mevcut toplumu iyileştirmek değil, yeni bir toplum inşa etmektir.
[....]
Karl Marx
Mart 1850 Londra