Metaverse

Zenginlere gerçek yaşam yoksullara Metaverse

Öte evren anlamına gelen “Metaverse” özellikle son zamanlarda sürekli karşımıza çıkıyor. Pandemi ile birlikte bu kavramın daha fazla hayatımıza girmesi sürecin nereye evirileceğini anlamımıza yardımcı oluyor. 

Pandemi ile yeni bir boyuta taşınan gözetim toplumu, devletin ve sermayenin insanı toplumdan ayırma, onu “bireye” sıkıştırma hedeflerinden biridir. Dijital teknolojilerin hayatımıza bu kadar dâhil olması bir “ilerleme” ürünü olarak değil, daha ziyade kapitalizmin toplumu gözetlemesi-denetlemesi olarak da görmek durumundayız. COVİD-19 virüsü ile birlikte oluşturulan korku iklimi, eve kapanmalar, HES kodları ve aşılarla birlikte insanları kontrol altına alma ve sınırlama uygulamaları, bir noktada insanlara sınırsız bir hayat vaadi ile buluşturulursa bu hayat herkese çok cazip gelebilir ve gelecektir de. 

Çünkü bu hayat (metevarse) insanlara tanrılaşma vaadi ile sınırsız bir imkân sunmakta. Hiçbir sınırın olmadığı bir hayat= herkese cennet vaadi. İnsanlık tarihinde hep var olmuş Din, Hukuk, Örf Adet, Cinsiyet, açlık yoksulluk, güçsüzlük, ölüm olgularını barındırmayan; insanların duygularını sınırlamadığı ve bundan büyük bir haz aldığı sanal evren.

Vücudun burada, avatarının ise sanal dünyada olduğu fikri; bir hayal değil artık. Çok değil yakın gelecekte sanal gözlükler, lensler ya da implantlarla yeni bir dünya yaratılacak ve bu dünya gerçek ile sanalın birbirine karıştığı bir hayat olacak. Şu an bu hayat başlangıç aşamasında ve erişilebilirlik düzeyi sınırlı ancak hedef toplumun tamamına bunu sunmaktır. Sanal dünya ile ilk defa tanışmıyoruz. Strateji oyunları, savaşlar, yarışlar tüm bunları konsollarla oynadık ama metevarse bireye o dünyada yaşamayı, tarihin herhangi bir anına gitmeyi ve sınırsız bir deneyimler bütünü sunmayı hedeflemektedir. Metaversede tarihin herhangi bir anına gidip orda istenilen bir hayatı yaşayabilir, tarihteki herhangi bir kişi-lider ile konuşabilir, bir savaşa katılıp savaşabilir ya da cinselliği tatmin edecek bir an yaşanabilir. Gerçek hayatta artı değer üretip sonrasında bu sanal hayatın içine girip öteki dünyada yaşamak; yani sadece çalışıp yaşamsal fonksiyonlarını yerine getirmek için bu evrende var olup geri kalan zamanını ise öteki evrende istenilen bir zamanda istenilen bir ana gidip orda yaşayabilmek, bir yerde emekçi sınıfların/geniş kitlelerin gerçek hayattan el etek çekmesini gündeme getiriyor. 

Sözcüğün Türkçesine verilen “öte evren” anlamı da bu durumu özetliyor. Evren sözcüğünün (universe) önüne konan “meta”, “öte” anlamı vermektedir. Bu anlamının yanında “meta” eki, önüne geldiği kavramın içinden “üreten gerçek insanı” çıkarmakta, ilgili kavramı “kendisi için, kendi başına” bir kavram haline sokmaktadır. Meta-verse= insansız doğa/evren, şeklinde de açıklanabilir. “Meta”nın verdiği anlamı daha iyi anlamak için şu örnek verilebilir: İstatistik araştırmalarında sık kullanılan “meta-veri” kavramını, Türkiye İstatistik Kurumu “Metaveri en kısa tanımıyla veri hakkındaki veridir” şeklinde açıklamaktadır. 

Peki tüm bunları teknojik bir ilerleme diye mi göreceğiz; bedava peynir sadece fare kapanında olur.

Great Reset (Büyük Sıfırlama) ya da New Green Deal (Yeni Yeşil Anlaşma) gibi adlandırmalarla da tanımlanmaya çalışılan bu yeni düzenin en önemli unsuru Metevarse olacak. Tüm bu sanal dünya özgürlüğünün gerçek hayatta ki köleliğinin bir bedeli olarak topluma sunulacaktır. Pandemi ile birlikte “Evde kal”, “Hayat Eve Sığar” talimatları boş yere düşünülmüş talimatlar değildir. Pandemi sürecinde okulların kapatılması, tüm çocukların derslerini internet üzerinden takip etmesi, okul-üniversite hayatının bitmesi, şirketlerin tüm çalışanlarına evden iş ürettirip her evi bir büro haline getirmeleri, aşı olmanın seyahat edebilmenin koşulu olması tüm bunlar artık “Yeni Normal ”imiz. Bizler evde kalıp Metaversede yaşayıp yapay etler yiyip karbon ayak izlerimizi azaltacağız. Bize bunu sunan kapitalistler ise gerçek yaşamı yaşayacaktır. Covid-19 ile birlikte bu bir halk sağlığı sorunudur deyip bizi tahakküm altına alanlar, bize bu sefer dünyayı-doğayı kurtarıyoruz teorisi ile geleceklerdir. 

Pandemi tedbirlerini hala büyük bir hırsla savunan “İlerici Sol” balkonlardan, pencerelerden eylem yapma deneyiminin bir sonraki aşaması olan “Metaversede İlk Eylem Deneyimi” diye çağrıda bulunacak mı?

Hakan Acar

20 Nisan 2022